'Megastar có dấu hiệu vi phạm Luật cạnh tranh VN'

 Khán giả xem phim bom tấn trong phòng chiếu của Megastar. Ảnh: M.S.

mogo - Chuyên gia hàng đầu về luật cạnh tranh tại VN cho rằng hành vi của Megastar có bóng dáng “áp đặt giá bán hàng hóa, dịch vụ một cách bất hợp lý” và “áp đặt điều kiện cho doanh nghiệp khác ký kết hợp đồng mua bán hàng hóa dịch vụ”.


Ngày 1/3, sáu doanh nghiệp gồm: Công ty cổ phần Sài Gòn Điện ảnh (Cinebox Hòa Bình), Công ty cổ phần Điện ảnh 212 (Cinebox Lý Chính Thắng), Công ty cổ phần truyền thông Điện ảnh Sài Gòn (cụm rạp Đống Đa, Thăng Long, Toàn Thắng, Vinh Quang), Công ty cổ phần phim Thiên Ngân (cụm rạp Galaxy), Công ty TNHH một thành viên điện ảnh Hà Nội (cụm rạp Tháng Tám), Trung tâm Phát hành phim và chiếu bóng Đồng Nai (rạp Thanh Bình và Sông Phố) đồng loạt đệ đơn lên các ban ngành quản lý, tố cáo Megastar tận dụng ưu thế lớn trên thị trường để nâng giá thuê phim và áp đặt các điều kiện phát hành.

Trao đổi với VnExpress.net, giảng viên Nguyễn Ngọc Sơn - Khoa Kinh tế Luật Đại học Quốc gia TP HCM, người được xem là chuyên gia hàng đầu Việt Nam về luật cạnh tranh - cho rằng Megastar có “bóng dáng hành vi vi phạm Luật cạnh tranh Việt Nam”. Ông cho biết, Luật cạnh tranh Việt Nam cấm doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường (chiếm 30% thị phần trên thị trường liên quan) thực hiện một số nhóm hành vi gây tổn hại đến môi trường cạnh tranh, ảnh hưởng đến người tiêu dùng.

Tác giả của hàng loạt cuốn sách đã xuất bản về luật cạnh tranh cho biết, sau khi đọc thông tin về vụ việc trên báo chí, ông đã tiếp cận hồ sơ chứng cứ và thấy Megastar có dấu hiệu vi phạm Luật cạnh tranh ở các điều khoản:

“Áp đặt giá bán hàng hóa, dịch vụ một cách bất hợp lý” (Khoản 2, Điều 13 - Luật Cạnh tranh ban hành năm 2005). Theo quy định luật cạnh tranh, doanh nghiệp thống lĩnh không được tăng quá 5% giá vé trong vòng sáu tháng nếu không có những biến động đặc biệt trên thị trường. Trong khi đó, Megastar áp đặt Giá thuê phim tối thiểu trên mỗi người xem là 25 nghìn đồng (sau thuế) làm cho giá thuê phim tăng trung bình 19% - 30% so với trước đây.

“Áp đặt điều kiện cho doanh nghiệp khác ký kết hợp đồng mua bán hàng hóa dịch vụ” (Khoản 5, Điều 13 - Luật Cạnh tranh). Megastar đã áp đặt các điều kiện khác như: buộc lấy kèm phim, buộc chiếu phim ở phòng lớn nhất và vào các giờ chiếu do Megastar chỉ định.

Ông Sơn cho biết, Luật cạnh tranh ra đời nhằm hướng đến xây dựng một thị trường phát triển lành mạnh, cố gắng dung hòa luật cạnh tranh, chính sách cạnh tranh và chính sách phát triển ngành. Điện ảnh Việt Nam đang tiến hành công cuộc xã hội hóa, nhưng thị trường lại có những dấu hiệu tích tụ của việc chiếm lĩnh từng phần. Megastar từ vị trí thống lĩnh trong việc nhập phim đã tiến dần đến việc thống lĩnh chiếu phim nhằm độc quyền dần các khâu. Điều này đi ngược chính sách phát triển ngành. Ông Sơn khẳng định, không luật pháp nước nào cấm độc quyền hay trừng phạt doanh nghiệp thống lĩnh, nhưng phải đảm bảo kẻ lớn không chèn ép kẻ bé. Chính sách xã hội hóa cho phép các doanh nghiệp nước ngoài vào Việt Nam kinh doanh, nhưng nếu không điều tiết việc những doanh nghiệp này có hành vi chèn ép doanh nghiệp trong nước, sẽ dẫn đến hậu quả các doanh nghiệp Việt Nam dần bị tiêu diệt và chính sách xã hội hóa của chúng ta cũng bị chết theo.

Giá vé cụm rạp Cinebox Hòa Bình trước khi Megastar điều chỉnh giá thuê phim vào tháng 6/2009. Cụm rạp này hướng đến đối tượng khách hàng là sinh viên, học sinh, công nhân.

Điều ông Sơn băn khoăn là hậu quả của hành vi chiếm lĩnh thị trường. Ông cho rằng, Megastar đang tác động lớn đến các doanh nghiệp chiếu phim Việt Nam làm những doanh nghiệp nhỏ như Cinebox, Đồng Nai lâm vào tình trạng vô cùng khó khăn, đồng thời thông qua việc tiến đến cào bằng giá phim để hút khán giả về cụm rạp của mình. “Nếu giá vé gần ngang nhau, không khán giả nào lại không chọn nơi có chất lượng dịch vụ cao như Megastar. Như vậy, Megastar đang độc quyền dần thị trường chiếu phim, quyết định cho người dân Việt Nam xem phim gì và quyết định đối tượng nào được phép xem phim. Những người có thu nhập trung bình hoặc gần dưới trung bình sẽ có nguy cơ không được tới rạp, bởi những rạp chiếu giá rẻ hoặc bị đóng cửa hoặc buộc phải tăng giá. Xét dưới góc độ văn hóa, điều này rất nguy hiểm” - ông quan ngại.

Vị chuyên gia xây dựng dự án Luật cạnh tranh của Bộ Công thương nhìn nhận, vụ sáu doanh nghiệp Việt Nam kiện Megastar không phải là tranh chấp đơn thuần nên không thể tiến hành hòa giải, mà là họ phát hiện ra những vi phạm của Megastar đệ trình lên để pháp luật giải quyết theo quy định. Ông đánh giá, để giải quyết vụ việc này, cơ quan quản lý cạnh tranh cần hết sức thận trọng vì vụ việc ảnh hưởng đến tư tưởng - nhận thức văn hóa. Trong khi đó, cơ quan quản lý ngành cần có chính sách công tâm để hỗ trợ.

Trước những ý kiến cho rằng, khó xác định Megastar chiếm trên 30% thị trường liên quan, ông Sơn nhận định việc này hoàn toàn có thể giải quyết. Tổng doanh số bán vé (box office) đối với phim nhập khẩu năm 2009 là khoảng 12,9 triệu USD (số liệu này dễ thống kê vì các vé bán ra đều phải được giữ lại cuống - cũng là hóa đơn VAT), trong đó khoảng hơn 50% là trả cho doanh nghiệp nhập và phát hành phim (vì chính sách giá thuê phim của Mega làm cho tỷ lệ này tăng lên). Thống kê từ số tiền mà các doanh nghiệp chiếu phim phải trả cho Megastar cho thấy thị phần của Megastar trên thị trường này vào khoảng 50%. Đây là số liệu nội bộ ngành, rất dễ để kiểm chứng lần nữa thông qua báo cáo tài chính của Megastar.

Cụm rạp Galaxy từ lâu không còn chiếu các bom tấn do Megastar nhập về.

Trong khi đó, đại diện pháp lý của sáu doanh nghiệp chiếu phim Việt Nam khẳng định, họ muốn thông qua vụ việc để hướng tới một thị trường cạnh tranh lành mạnh chứ không phải phải là đòi hỏi được bồi thường. Vị này cho biết, vụ kiện giữa sáu doanh nghiệp chiếu phim Việt Nam và Megastar tương tự với vụ việc Jetstar Pacific Airlines kiện công ty Xăng dầu Hàng không (Vinapco), thuộc Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) năm 2009. Vietnam Airlines thông qua công ty con của mình áp đặt Jetstar Pacific Airlines hàng tháng phải ứng trước tiền cho Vinapco để công ty này đi mua nguyên liệu bay về bán lại. Đây là hành vi lợi dụng vị thế độc quyền để chiếm dụng vốn, từ đó dần loại đối thủ cạnh tranh khỏi "vòng chiến đấu", thu hút khách hàng về phía mình. Hội đồng Cạnh tranh Quốc gia đã quyết định phạt Vinapco 3 tỷ đồng, yêu cầu Vinapco lập tức cung cấp xăng cho Jetstar Pacific Airlines đồng thời cấp quyền cung cấp xăng hàng không cho Công ty Cổ phần Nhiên liệu bay (PJF) thuộc Petrolimex để xóa thế độc quyền của Vinapco.

Tại các buổi làm việc với tập thể các doanh nghiệp chiếu phim Việt Nam, các cơ quan quản lý nhà nước gồm Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, Cục Điện ảnh đã thể hiện quan điểm: thực hiện nghiêm túc chủ trương xã hội hóa điện ảnh, nâng cao và phát huy vai trò của điện ảnh Việt Nam, xử lý hiện tượng tiêu cực trong thị trường điện ảnh đang có những ảnh hưởng, tác động tiêu cực đến các rạp chiếu phim và khán giả Việt Nam. Theo ông Lại Văn Sinh, Cục trưởng Cục Điện ảnh Việt Nam, trong buổi làm việc với Cục, đại diện Megastar hứa sẽ sớm có buổi làm việc với sáu doanh nghiệp khiếu nại.

Nhìn nhận về vụ việc, ông Khuất Duy Tân, Trưởng phòng phổ biến phim Cục Điện ảnh Việt Nam lại cho rằng, chưa đến mức tạo thành một vụ kiện. Ông cho biết, Cục muốn các bên ngồi lại với nhau, xây dựng một thị trường thống nhất và phát triển. "Ban đầu, Cục chủ trương tổ chức một cuộc họp giữa Megastar và sáu doanh nghiệp chiếu phim, nhưng phía Megastar xin được trao đổi trước với các doanh nghiệp rồi báo cáo văn bản với Cục để Cục báo cáo với Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch và Ban tuyên giáo. Cục sẽ đứng ra tổ chức một cuộc họp chung khi các doanh nghiệp đã thống nhất với nhau. "Mục tiêu cuối cùng của chúng tôi là xây dựng thị trường lành mạnh, tạo điều kiện tốt nhất cho người xem. Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp chiếu phim trong nước thấy một doanh nghiệp có 90% vốn nước ngoài như Megastar vi phạm luật cạnh tranh Việt Nam, đương nhiên họ cần đưa vụ việc ra pháp luật. Hiện Cục cạnh tranh cũng đã cử người sang làm việc, yêu cầu chúng tôi cung cấp danh sách phim nhựa nhập khẩu từ năm 2009 tới nay" - ông Tân cho biết.

Theo nguồn tin của VnExpress.net, sau khi nhận Quyết định điều tra sơ bộ từ Cục Quản lý Cạnh tranh, chiều 21/5, Megastar đã gửi công văn yêu cầu sáu doanh nghiệp đến gặp vào ngày 25/5, với thời gian và địa điểm do Megastar ấn định. Đại diện sáu doanh nghiệp chiếu phim Việt Nam cho rằng, hành động này của Megastar "thể hiện sự trịch thượng với tư thế là một ông lớn" vì thời gian thông báo trước quá ngắn (1 ngày làm việc) và các doanh nghiệp lại ở nhiều tỉnh thành khác nhau.

Hiện, Cục Cạnh tranh tiếp tục tiến hành điều tra sơ bộ vụ việc. Đến tuần cuối của tháng 6, Cục kết thúc điều tra, bắt đầu quá trình tố tụng.

Theo vnexpress

Posted in: movie